“පාර කැපෙනා හැටි තමන්නේ – ඝෝර සසරේ හැටි දකින්නේ…”
පින්වතුනේ, පින්වත් දරුවනේ, මෙය හරිම සංවේගජනක කථාවක්. ඉතාම අහිංසක රහතන් වහන්සේ නමක් අභූත වරදකට හසුවෙලා තමන්ගේ දායකයාගෙන්ම බලවත් හිංසාවකට ලක්වුණා. සසරේ හැටි ඔහොම තමයි.
සැවැත් නුවර වනගත පෙදෙසක එක්තරා රහතන් වහන්සේ නමක් වැඩසිටියා. උන්වහන්සේ පිඬුසිඟා වඩිමිනුයි ජීවත් වුණේ. උන්වහන්සේ කෙරෙහි මැණික් ඔපදමන්නෙක් පැහැදුණා. ඔහුගේ බිරිඳත් පැහැදුණා. හැබැයි මේ දෙදෙනා දැනසිටියේ නැහැ මේ වැඩඉන්නේ රහතන් වහන්සේ නමක් බව. ඔවුන් තමන්ගේ දරුවෙකුට වගෙයි මුන්වහන්සේට සැළකුවේ. තමන්ගේ නිවසේම දිනපතා දානය පිළියෙල කරලා පිළිගැන්නුවා. තමන්ට දරුවෙකුට සේ සළකන නිසා මේ ස්වාමීන් වහන්සේත් ඔවුන් කෙරෙහි අනුකම්පාවෙන් ඔවුන්ගේ සත්කාර ඉවසුවා.
කෙමෙන් කෙමෙන් දොළොස් වසරක් ගෙවී ගියා. මේ මැණික්කරුවාගේ නිවසින්ම දන් වළඳන නිසා මේ ස්වාමීන් වහන්සේට නම වැටුණේ ‘මණිකාරකුළුපග තිස්ස’ කියලයි.
දිනක් මෙම තෙරුන් දානය පිණිස මොහුගේ නිවසට වැඩියා. ඉස්තෝප්පුවෙහි ආසනයක් පිළියෙල කළ එම බිරිඳ එහි වැඩහිඳින ලෙස ඇරයුම් කළා. ඒ මොහොතේ කොසොල් රජ්ජුරුවන්ගේ රාජපුරුෂයෙක් මැණික්කරු සොයාගෙන පැමිණියා.
“එම්බා මැණික්කරුව, හදිසි අවශ්‍යතාවයක්… මෙය රජ්ජුරුවන්ට වහාම අවශ්‍යයි. ඉක්මනින්ම මැණික කපා ඔපදමා එවන්න” කියා මැණිකක් ඔහු අතට දී එම රාජපුරුෂයා පිටත්ව ගියා.
ඒ මොහොතේදී මොහු සිටියේ ඔහුට ලැබුණු මස් වර්ගයක් කපමින්. ලේ වැකුණු අතින්ම ඒ මැණික පිළිගත් ඔහු එය පෙට්ටියක් උඩ තිබ්බා. අත සෝදා ගැනීමට ගෙය ඇතුළට ගියා. ඒ නිවසේ ඇතිදැඩිවන කොස්වාලිහිණියෙක් වටපිට ගැවසෙමින් හිටියා. ඌ මස් කැබැල්ලක් කියා සිතා ඒ මැණික ගිලදැම්මා. දානය පිණිස වැඩම කර සිටි මේ ස්වාමීන් වහන්සේ ඉදිරියේ තමයි මේ සියල්ල සිදුවුණේ.
මැණික්කරුවා ඉස්තෝප්පුවට පැමිණ මැණික සොයන්න පටන්ගත්තා.
“කෝ… මේ මැණික….? මං මෙතනනෙ තිබ්බේ….? හාමිනේ…. මෙතන තිබිලා මැණිකක් අරන් තිබ්බද?”
දැන් මොහු හැමතැනම මැණික සොයනවා. මැණිකට වෙච්චි දෙයක් නෑ. ළමයින්ගෙනුත් ඇහුවා. කවුරුවත් අරගෙනත් නෑ. තෙරුන් වහන්සේ දිහා බැලුවා. උන්වහන්සේ බිම බලාගෙන ඉන්නවා. මැණික්කරු ගේ ඇතුළට ගියා. හාමිනේට කතා කළා.
“හාමිනේ…. මට මේ තෙරුන් සැකයි. මැණික ගන්න ඇත්තේ මෙයා තමයි. මෙහෙට වෙන කවුරුවත් ආවෙ නැහැනේ. පිටස්තර කෙනෙකුට මේක ගන්න වෙලාවක් නෑ.”
“අනේ ස්වාමීනී, මොනවද ඔයා මේ කියන්නේ…? අපේ දරුවෙක් වගේ දොළොස් අවුරුද්දක් තිස්සේ දන් වළඳන මුන්වහන්සේ කුරාකූඹියෙකුටවත් වරදක් කරන කෙනෙක් නෙවෙයි. මෙහෙම කෙනෙක් අපේ මැණික ගනීවිද? අනික උන්වහන්සේට මොනවටද?”
“හොඳයි! මං අද බලගන්නම්. කොහොමහරි මට මේකේ ඇත්ත නැත්ත හොයාගන්න ඕන.”
ඔහුගේ ස්වරය දැඩිවුණා.
“ස්වාමීනී, ඇත්ත කියන්න. මෙතන මං මැණික තිබ්බා. මේන්න මෙතන…. මේ පෙට්ටිය උඩ…. මං දැන් අහන්නෙ මේකයි. කවුද මේ මැණික ගත්තේ….? තමුන්නාන්සේ නේද?”
“පින්වත් උපාසකය, මම නම් ඔය මැණික ගත්තෙ නෑ….”
“එතකොට වෙන කවුද මෙතනට එන්නේ…? කවුද මේක ගන්නේ…? පිටස්තරයෙකුට එන්න වෙලාවක් නෑ… හොඳයි… බලමු….”
දැන් හාමිනෙත් හොඳටම භය වෙලා. මොහුගේ ස්වරය එන්න එන්නම දැඩිවෙනවා.
“හාමිනේ…. මට නම් දෙකක් නෑ මෙයාමයි ගත්තේ…. මං දැන් හොයාගන්නම්….”
“අනේ මනුස්සයෝ…. මොනවද ඔයා මේ කියන්නේ….? අපිව වැනසිලා යාවි! මීට වඩා හොඳයි රජ්ජුරුවන්ට දාසයො වෙන එක. උන්වහන්සේ එහෙම කරන්නෙ නෑ!”
“නෑ…! උඹ හිතන්නේ අපට දාසයො වෙලා මැණිකෙ ගාස්තුව ගෙවන්න පුළුවන් වෙයි කියලද? හොඳයි…! ස්වාමීනී, අවසාන වතාවටයි මේ කියන්නේ….. සෙල්ලම් බෑ ඔන්න… මට දැන් මැණික ඕන….?”
ඔහු ලණුවක් රැගෙන ආවා. වාඩි වී සිටි තෙරුන්ගේ හිස කිටි කිටියේ වෙළුවා. තෙරුන් වහන්සේගේ නාසයෙන් ලේ ගැළුවා. ඇස් එළියට ඇදුණා. වාඩිවී සිටි අසුනෙන් බිමට ඇදගෙන වැටුණා. නාසයෙන් වැටුණු ලේ කැටිය දුටු කොස්වාලිහිණියා එතනට පාත් වුණා. ඒ ලේ කැටියත් ගිලින්න සූදානම් වුණා. කෝපයෙන් සිටි මැණික්කරු ‘තෝ මොකද මෙතන කරන්නේ….?’ කියලා පාදයෙන් වැරෙන් පහරක් එල්ල කළා. ඒ එක පහරින්ම ලිහිණියා මැරී වැටුණා.
මෙය දුටු තෙරුන් වහන්සේ “උපාසකය, අනේ මගේ හිස පොඞ්ඩක් බුරුල් කරන්න. කොස්වා ලිහිණියා ගැන බලන්න… ඌ මළාවත්ද?”
“කොස්වා ලිහිණියාගේ වගක් නුඹට මොකටද? දැන් නුඹේ වැඩක් බලාගන්නයි තියෙන්නේ. මේකාට වෙච්චි දේ තමයි දැන් නුඹට වෙන්නෙත්….”
කුරුල්ලා මැරුණු බව දැනගත් තෙරුන් වහන්සේ ඔහුට පවසා සිටියා.
“උපාසකය, මේ කුරුල්ලා තමයි මැණික ගිල්ලේ… මං ඒ බව කිව්වේ නැත්තේ මැණික නිසා ඔබ මූව මරයි කියලයි. නමුත් දැන් මූ මැරිලයි ඉන්නේ. දැන් බඩ පලා බලන්න.”
මැණික්කරුවාගේ ඇඟ කිළිපොලා ගියා. වහාම හිසේ වෙළුම් ලෙහුවා. ලිහිණියාගේ බඩපලා බැලුවා.
“හැබෑ නේන්නම්…. මේ තියෙන්නේ මැණික!”
මැණික්කරු හඬා වැටුණා. තෙරුන්ගේ පාමුල වැඳ වැටී සමාව ඉල්ලුවා. තෙරුන් වහන්සේ සමාව දුන්නා.
“පින්වත් උපාසකය, ඔබේ වරදක් නෑ…. මගේ වරදකුත් නෑ… මේක තමයි සසරේ හැටි! මං ඔබට සමාව දෙනවා…”
“අනේ ස්වාමීනී, මට සමාව දෙනවා නම් කලින් වගේම අපේ ගෙදරින් දානෙ වළඳන්න.”
“නෑ… උපාසක, මං අද පටන් කිසිවෙකුගේ ගෙදරක පියස්සක් යටට යන්නේ නෑ. නිවසක් ඇතුළට පිවිසීමේ වරදයි මෙය. මා ගෙමිදුලේ සිටගෙනම පිඬුසිඟා යැපෙනවා.”
ඉතින් ඒ ස්වාමීන් වහන්සේ ඒ නිසා රෝගාතුර වුණා. සුළු දිනකින් පිරිනිවන් පෑවා. කොස්වා ලිහිණියා මියගොස් උපන්නේ එම බිරිඳගේ කුසෙහි මිනිස් දරුවෙක් වෙලයි. ටික කලකින් මැණික් කරුවා මියගොස් නිරයේ උපන්නා. බිරිඳ මියගොස් දෙවියන් අතර උපන්නා. මේ සිදුවීම අරභයා බුදුරජාණන් වහන්සේ මේ ගාථාරත්නය වදාළා.
ගබ්භමේකේ උප්පජ්ජන්ති – නිරයං පාපකම්මිනෝ
සග්ගං සුගතිනෝ යන්ති – පරිනිබ්බන්ති අනාසවාලොවෙහි ඇතැමෙක් මේලෙසින් – උපදින්නෝය මව්කුස
පව් කරපු උදවිය නම් – වැටී දුක් විඳිති නිරයේ
සුගතියෙහි උපදින්නෝ – ලොවෙහි පින් කළ උදවියයි
කෙලෙස් රහිතව සිටියෝ – පිරිනිවී යති සුවසේ
පින්වතුනේ, පින්වත් දරුවනේ, දැන් බලන්න අර කුරුල්ලා මළා. මව්කුසේ උපන්නා. තාත්තා මළා. නිරයේ උපන්නා. අම්මා මළා. දෙවියන් අතර උපන්නා. රහතන් වහන්සේ නිකෙලෙස් නෙව. උන්වහන්සේ පිරිනිවන් පෑවා. එක එක්කෙනාට උරුම වෙච්චි විදිහ. මෙයින් උතුම් දේ කුමක්ද? පිරිනිවන් පෑම නේද? උන්වහන්සේ සදහටම සසර දුකින් නිදහස් වුණානේ. අපටත් එසේ නිකෙලස්ව පිරිනිවන් පාන්නට ඇත්නම් කොතරම් අගේද!
පූජ්‍ය කිරිබත්ගොඩ ඤාණානන්ද ස්වාමීන් වහන්සේ
